Erzurum’da son yıllarda gündeme gelen raylı sistem projesinin, aslında ilk kez 1989 yılında dönemin Belediye Başkanı Necati Güllülü tarafından hazırlandığı ortaya çıktı. Ulaştırma Bakanlığı’nın “müjde” olarak açıkladığı proje, geçmişteki çalışmalar hatırlanınca kamuoyunda yeni bir tartışma başlattı.

1989 Beyannamesinde Erzurum İçin Raylı Sistem Planı

Erzurum’da son 7 yıldır konuşulan hafif raylı sistem projesi, kamuoyuna yeni bir yatırım gibi sunulsa da şehrin geçmişinde bu konuda önemli bir çalışma bulunuyor.
Dönemin Belediye Başkanı Necati Güllülü, 1989 yerel seçim beyannamesinde Dadaşkent–Yenişehir–Üniversite–Gez Mahallesi güzergâhını kapsayan bir hafif raylı sistem projesi hazırlamıştı.

Beyannamede projenin güzergâhları belirtilmiş, şehir içi ulaşımda modern bir sistem planlanmıştı. Böylece bugün “yeni” olarak sunulan birçok fikrin aslında 36 yıl önce projelendirilmiş olduğu ortaya çıktı.

O dönemde raylı sistem gibi yatırımların “hayal bile edilemeyeceği” yönündeki algının, yıllar içinde medya yoluyla pekiştirildiğini belirten uzmanlar, 1989’daki bu projenin hatırlanmasının önemli olduğunu vurguluyor.
Althusser’in “devletin ideolojik aygıtları” değerlendirmesi üzerinden yapılan yorumlarda, medyanın kamu hafızası üzerindeki etkisine dikkat çekiliyor.

Üretici ve Tüketici İçin 36 Yıl Önce Planlanan Modeller

1989 beyannamesi sadece raylı sistemle sınırlı değildi.
 Üretici pazarları ile köy ürünlerinin aracısız tüketiciye ulaşması,
 Halk pazarları ile ekonomik alışveriş imkânı sağlanması hedeflenmişti.

Bugün Büyükşehir Belediyesi tarafından uygulanan halk pazarı modelinin benzeri, 36 yıl önce tasarlanmıştı. Bu durum ekonomik sorunların ve çözümlerin o dönem de gündemde olduğunu gösteriyor.

“Neden Takip Edilmedi?” Sorusu Gündemde

Raylı sistem müjdesinin açıklanmasının ardından sosyal medyada çok sayıda STK temsilcisi ve vatandaşın teşekkür mesajı paylaşması dikkat çekti.
Ancak 50 yaş üstü vatandaşlar arasında şu soru yeniden tartışılıyor:

“Madem bu kadar sevindirici bir yatırım, neden 36 yıl boyunca bu projenin takipçisi olunmadı?”

Siyaset bilimciler, Erzurum’un uzun yıllardır taleplerini yeterince takip etmeyen bir siyasi gelenek nedeniyle pek çok projenin geciktiğini belirtiyor.

Hızlı Tren Bekleyişi Sürüyor

Raylı sistem tartışmalarının yanında, Erzurum’un yıllardır beklediği hızlı tren projesi ise hâlâ proje aşamasına dahi geçmedi.
Ankara–Sivas hattının çalışmasına rağmen Erzurum’a uzanacak yeni hattın belirsizliği, kamuoyunda “Godot’yu Beklerken” benzetmeleriyle eleştiriliyor.

Uzmanlardan Çağrı: “Geçmişe Bakmadan Gelecek Planlanamaz”

Şehir planlamacıları ve yerel tarih araştırmacıları, 1989 projelerinin yeniden gündeme gelmesinin önemli bir fırsat olduğunu belirterek şu çağrıyı yapıyor:

“Erzurum’un geleceğini konuşurken, geçmişte hangi projelerin hazır olduğu unutulmamalı. 36 yıl önce çizilen vizyon bugün hâlâ geçerliyse, mesele proje değil takip eksikliğidir.”

“Bizim yaptıklarımıza sizin hayalleriniz yetişemez”

Necati Güllülü’nün döneminde şehre kazandırılan projeler hatırlatılarak, dönemin vizyonunu gösteren şu ifade yeniden gündeme geliyor:

“Bizim yaptıklarımıza sizin hayalleriniz bile yetişemez.”

Kamuoyu, bugün “müjde” olarak duyurulan raylı sistemin aslında 36 yıl önce hazırlanmış olmasının, şehrin geçmişteki vizyoner yaklaşımlarının yeniden değerlendirilmesi gerektiğini gösterdiği görüşünde birleşiyor.